Medicana Çamlıca Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Kübra Bozkurt, Covid-19 ile birlikte hab sorunu sıklığının artmasına bağlı açıklamalarda bulundu. Bozkurt, meydana getirilen sermaye analize gereğince 13 ülkeden 54 bin 231 ferdin hab sorunu sıklığının yüzde 35,6 sıklığında bulunmuş yer aldığı belirtilirken, bu oranın Covid-19'a yakalananlarda ise yüzde 74,8 oranında bulunduğunu vurguladı. Covid-19 enfeksiyonu geçirenlerde, virüsün asap sisteminde ne yer aldığı hasardan çevre uzvi sebepli hab bozukluklarının artma göstermesine ne bulunduğunu tamlayan Bozkurt, “Pandemi dolayısıyla nice kişide hab kalitesine dayanak bulunan dirim bilimsel saatin sorun çıkarmaya başladığını görebiliyoruz. Vücudumuzun alışmış yer aldığı dirim rutininde köklü değişimler meydana geliyor. Uyumakta başağrısı yaşayan insanoğlu değerlendirildiğinde pandemi sürecinde yaşadıkları kaygı, kazançlı teessürat ve izole bir hayatın tesiri bulunduğunu görüyoruz. Bunlar ruhsal sebepli hab bozukluğu namına örneklendirilebilir” dedi.
Post-covid zamanına girmiş hastaların uykusuzluk şikayetlerinin bitmeme ettiğini ve bu sayının arttığının görüldüğünü tabir fail Psikolog Bozkurt, “Uyku bozukluklarının nedenlerine göre, post-covid sürecinde bulunan hastaların bazılarında endişe sorunu güçlü bulunmadığı raporlanıyor. Bu vaziyette ruhsal bir sebepten dolayı değil, Covid-19'un asap sisteminde ne yer aldığı hasardan naşi uzvi sebepli hab bozukluklarının başladığını söyleyebiliriz” niteleyerek konuştu.
“Gün ışığının sona erdiğini algılayan hücrelerimiz bunu beynimize iletir”
Uyku bozukluklarının temelde ikiye ayrılabileceğini tamlayan Bozkurt, “Psikolojik sebepli olanlar ve uzvi sebepli olanlar biçiminde ayırabiliriz. Uyku bozukluklarına ne engelleme edilmesi gerektiğinden bahsetmeden önce, ne uyuduğumuzu, hab esnasında ne hormonun salgılandığını ve vücudumuzdaki işlevlerini bilmekte yarar var. Melatonin uykusuna dalmamızı sağlayıcı bir hormondur. Gün ışığına uyarlanmış bulunan vücudumuz bu hormonu tarih saatlerinde salgılamaz. Gün ışığının sona erdiğini algılayan hücrelerimiz bunu beyne iletir. Hormon salınımını sağlayıcı epifiz bezi de melatonin salınımını başlatır. Güneş battıktan sonraları salınmaya başlar, rutindeki hab saatimiz yaklaştıkça salınımı artar. Gün doğumuna andıran salınımını azalarak sonlanır. Melatonin hormonu yardımıyla hab ve akıllılık farkındalığı oluşur. Salınım arttıkça, haricen aldığımız sinyalleri beynimiz şimdi az algılar, bu da hab hissini oluşturur. Yorulduğumuzu ve dinlenmemiz icap ettiğini ayırt ederiz. Melatonin hormonunun hab ritmini düzenlemesinin birlikte muafiyet sistemini güçlendirmesi, hücreleri yenilemesi, stresi arama altında tutması denli işlevleri vardır” biçiminde konuştu.
“Uyku problemleri yaşamaya süregelen kişilerin sirkadiyen ritimleri de bozulmuştur”
Covid-19 virüsüne yakalananlarda maraz sonrası hab bozukluğu görülmeye başlandığını tamlayan Bozkurt, “Covid-19 salgınının başlangıcında meydana getirilen birtakımı araştırmalar, hab hormonu namına da aşina melatoninin virüsü engellediğini ortaya çıkardı. Amerika'da meydana getirilen bir müdahalede, entübe hastalara melatonin takviyesi verilmesiyle, iyilik oranlarının arttığı görülmüştür. Yani uykunun muafiyet sistemimiz düşüncesince ne denli ehemmiyetli yer aldığı Covid-19 salgınında da bir defa şimdi vurgulanmıştır. Uyku problemleri yaşamaya süregelen kişilerin sirkadiyen ritimleri de bozulmuştur. Melatonin salınımı ve derneşik bir hab sirkadiyen ritimlerin düzenlenmesi düşüncesince önemlidir. Sirkadiyen ritimleri, vücudumuzun hesabına getirmesi müstelzim dirim bilimsel işlevleri izleme fail dirim bilimsel gövde saati namına tanımlayabiliriz. Dış kaynaklardan aldığımız, vücudumuzun algıladığı sinyaller, sirkadiyan saatin fonksiyonel çalışmasını sağlar. Sabah iş zamanı yaklaşınca alarmla uyanmamız, iş durumunda öğlen zamanı arası zamanı erişince hissettiğimiz işkembe kazıntısı, akşam ezanı eve dönerken güneşin batışıyla bu arada hissettiğimiz kırgınlık ve uykulu çözüm haricen aldığımız sinyallere kalıp verilebilir. Covid-19 salgınında evden etkin yahut karantinada bulunan nice insanoğlu bu sinyallerden yoksun kaldı. Doğal namına dirim bilimsel saatimiz sorun çıkarmaya başladı. Çünkü vücudumuzun alışmış yer aldığı mahsus bir rutin bundan sonraları yok” ifadelerini kullandı.
“Melatonin hormonunun salınımı engeller, bu da uykusuzluğa tarz açar”
Melatonin hormonu eksikliğinin uykusuzluğa ne bulunan en şişman etken bulunduğunun altını çizen Bozkurt, “Belirtildiği gibi, melatonin hormonu ışığın bulunmadığı ortamda en bir tomar salgılanır. Bu sebeple akşam geç saatlerde göstergeç izlemek, bilgisayarın başlangıcında bir tomar çağ geçirmek, yatarken telefonla uğraşmak, odada akşam lambasını belirgin tasarruf etmek melatonin hormonunun salınımı engeller. Bu da uykusuzluğa tarz açar. Birçok araştırı tam hab süresinin 6-8 çağ arası bulunduğunu söylüyor ancak bunu uygulamasına karşın çağımızda hala uykusuzluk (insomnia) ve bir tomar uyuma (hypersomnia) şikayetlerini yaşayan insanoğlu bulunduğunu görüyoruz” dedi.
“Sağlıksız bir uykunuz bulunduğunu yayınlayan biraz ayraç vardır”
Bozkurt, "Uyumanız müstelzim saatte yatağa girdiğinizde, uykusuna dalmanız 15 dakikadan bir tomar sürüyorsa bir sorun mevcut demektir. Bunun sebepleri ortada çoğu defa tarih saatlerinde de uyumuş olmak, bir tomar kafein almış peyda etmek yahut zihninizi çalışır eden, sizi anlamlı düşüncelerin içre kendinizi rahatlatıp uykusuna dalamamış olmanızdır. Uyku dört fazdan oluşur, dip uykusuna hamle etap makbul zihnimiz. Uyku kalitesinin faziletkâr olması ve esas bir istirahat düşüncesince bu dört evrenin gerçekleşmesi gerekir. Kişinin çökelek kupür uykusu varsa, sebepsiz bir halde yahut en küçük bir seste uyanacak bir uykusu varsa, erkek uykunun üçüncü fazına geçemiyor demektir. Bu da ferdin aldığı kadar dinlenemeden, bitkin uyanmasına ne olur. Ayrıca dip uykusuna dalamamak REM uykusunu alamamak anlamına gelir ki bu da ferdin sözde uyanık denli uyanmasına ne olur. Kabuslar yahut kişiyi tıksırıklı fail nesneleri, kullanıcılarını rüyada görmek, ferdin gerilmesine ne olur. Uyku halindeyken kaygıdan uzak, gevşemiş bir vücudumuz olur. Kâbus gördüğümüzde ise vücudumuz kasılır. Eğer etraflıca müddet bitmeme fail kabuslarınız mevcut ise hab bozuklukları düşüncesince sinir bilimi bölümünde yoklama olmanız gerekir. Sabah uyanmanız müstelzim saatte kolaylıkla uyanamamak, bitkin kalkmak, sözde on paralık uyumamışsınız denli kalkmak, akşam mıhlı bir hab almadığınızı gösterir” niteleyerek konuştu.
“Evde şimdi aşırı devir kılmak mecburiyetinde kalanlar bu tavsiyeleri uygulayabilirler”
Uyku düzeni düşüncesince biraz teklif paylaşan Bozkurt, şunları söyledi, “Evden çalışmaya başlayanlar yahut haftanın biraz gününü iş yerinde, art kalanı evinde fiilen geçirenler, ekol eğitimini evde bitmeme ettiren öğrenciler, içtimai yaşamı kısıtlandığı düşüncesince evde şimdi aşırı devir kılmak mecburiyetinde kalanlar bu tavsiyeleri uygulayabilirler. Özellikle post-covid sürecinde nörolojik şikayetleri bitmeme fail hastalar da bu tavsiyeleri uygulamalılar. Çünkü bağışıklığı tahkim etmek için, dört fazdan oluşan uykunun, evvel dü fazını gerçekleştirebilmek bile, metabolizmanın düzenlenmesine etüt görevlisi olur".
Bozkurt, hab düzeninin bozulmasına dirlik yapılması gerekenleri şöyle açıkladı: "Bir rutininiz olmalı. Hafta içi ve hafta sonu bire bir saatlerde uyanıp, bire bir saatlerde uyumalısınız. Erken saatte yönelmek ve vücudunuzu tarih ışığına verilen bırakmak, tarih içre şimdi canlı ve çevik olmanızı sağlar. Bu sayede gününüz velut geçer, akşam yatağa bitkin tedricen dip uyumanız kolaylaşır. Uyku saatleriniz, esbak rutininizde nede olsa anca bitmeme etsin, uykusuzluk sorununuz mevcut ise güçlü yatağa girmeniz müstelzim saatte girin, uyanmanız müstelzim saatte alarmla uyanın. Gündüzleri uyuduğunuz odada bir tomar çağ geçirmeyin. Evden çalışıyor peyda etmek iş, ekol disiplininizi bozmamalı. Sabah kalktığınızda ev kıyafetlerinizi değiştirin, işe, okula harcama denli giyinin. Gündüz uyuklamalarından kaçının. Uykulu hissediyorsanız belirgin havaya çıkıp ak pak iklim alabilirsiniz, elinizi yüzünüzü yıkayabilirsiniz yahut çay kahvehane içebilirsiniz. Fiziksel alıştırma sizi canlı tutar. Hafif tempolu bir ilerleyiş yahut evde yapabileceğiniz egzersizler tarih içre şimdi çevik hissetmenize, akşam de şimdi kaliteli, dip uyumanızı sağlar. Evde çalışmaya başlayanların bir kısmının emek saatleri de değişti. Çalışanlar bunu telafi etmek, bilgisayarın başlangıcında özen odağını şimdi bir tomar yükseltmek düşüncesince çay kahvehane tüketimini arttırdılar. Fazla kafein hab düzeninizi bozar, uykusuna dalıyor zorlanırsınız, az uykuyla sabahleyin uyanmanız müstelzim saatte ayakta olmanız icabında de hepsi haset ferah hırboluk hissi içre geçirirsiniz. Gününüz görgüsüz geçer. Alternatif namına su tüketimini arttırın. Bilgisayarın başlangıcında bir tomar devir kılmak gözlerinizi aşırı zorlar. Gece hab düzeninizin bozulmaması düşüncesince tarih uyumasanız bile, delik yorgunluğu uykunuzu getirir. Bu da mütekâsif olmanızı zorlar. Gözlerinizi kapatıp kafanızı yastığa yaslayın, dilerseniz uzanabilirsiniz de. Bunu 5 dakika yapmış olup gözlerinizi açtığınızda kendinizi şimdi canlı hissedeceksiniz. Özellikle akşam ezanı saatlerinde aşırı ciddi yemekler yememeye çalışın. Ağır, besili yemekler midenizi huzursuz edeceği düşüncesince hab kalitenizi de etkileyecektir. Melisa, yoğurt çiçeği yahut rezene denli nebat çayları gevşeten, rahatlatan çaylardır. Akşam saatlerinde, uyumanıza andıran bir zamanda içerseniz, uykusuna şimdi hazırlop dalarsınız. Sigara ve alkolden ırak durun. Ne denli bir tomar münebbih alırsanız uykusuzluğunuz o denli kuvvetlenecektir. Uyuduğunuz odada akşam lambasını belirgin bırakmamaya özen edin. Yatmadan evvela televizyon, elektronik beyin ve telefonla çalışır olmayın. Eğer ruhsal gerilim kaynaklı uykusuzluğunuz yahut şimdi bir tomar uyuma ihtiyacınız varsa, streslere ne bulunan problemleri halletmek şimdi mihman bir çözümdür. Sorunlarınızı çözmekte zorlandığınızda meraklı dayanak kabul etmek sürecinizi kolaylaştıracaktır.
