Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Bölümünden Prof. Dr. Vedat Göral, çölyak hastalığıyla ilişik bilgiler verdi. Prof. Dr. Göral, çölyak hastalığının otoimmün bir illet olduğuna ayraç ederek, “Çölyak hastalığı edepli bağırsağın, buğday ve kimi gıdalarda bulunan, glüten isimli sanlı proteine karşı, yaşam boyu devam eden ve kronikleşen alerjisi ve hassasiyetidir. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf denli tahıllar doğrusu ekmek, makarna, bisküvi ve öteki unlu mamuller glüten içerir. Glüten enteropatisi namına da bildik Çölyak hastalığı, sindirilmiş gıdalardaki besin maddelerinin bağırsaklardan emiliminin bozulmasına yol açar. Çölyak hastalığı bulunan insanlar; buğday, arpa, çavdar ve bir dereceye denli da yulafta mevcut bir protein bulunan glütene gönül rahatlığı duyarlık gösterirler. Oluşan hasarlanma sonrasında, gövde düşüncesince mukteza bulunan besin maddelerinin sindirimi ve emilimi bozulacağından, cır cır ve giderek bağırsaklardan emilemeyen maddelerin eksikliği başlar” sanarak konuştu.
"Glüten 50 sene ilk besin piyasasına girdi"
Çölyak hastalığının dünyada en münteşir bildik kalıtım bilimi bir illet bulunduğunu tamlayan Prof. Dr. Göral, şöyleki bitmeme etti: "Türkiye'de hastalığın görülme sıklığı yüzdelik 1 civarındadır. Glüten akıbet 50 yılda besin endüstrisinde yoğun tüketilen ekmek, pasta, makarna, erişte, soslar, cipsler, antipatik etler, salam, sosis denli yiyeceklerin yapısında kullanılmaya başlanmıştır. Çölyak hastalığı bulunan insanoğlu glütensiz rejimle beslendiklerinde, bağırsaklarında oluşan harabiyet düzelir fakat gene glütenli gıdaları tüketmeye başlamaları şeklinde hastalığın bulguları baştan ortaya çıkar. Çölyak hastalığının oluşmasında otoimmün, genetik, çevresel faktörler gösteriş oynar. Hastaların yüzdelik 10 kadarında, ailede çölyak hastalığı bulunan bambaşka fertler de bulunur. Bu da hastalığın kalıtım bilimi ile ilişkisini gösterir. Cerrahi girişimler, hamilelik, doğum, kimi viral enfeksiyonlar ve hararetli ruhi sıkıntılar, hastalığın ortaya çıkmasına faktör olabilir. Her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen, 8-12 maaş çocuklarda ve 30-40 gözyaşı aralığında elan yoğun görülmektedir."
"Anemi ve mızrap erimesi en ehemmiyetli belirtilerindendir"
Prof. Dr. Vedat Göral, hastalığın belirtilerini şu biçimde açıkladı: "Çölyak hastalığı tedavi edilmediğinde, edepli bağırsaklardaki emilim bozukluğu nedeniyle, giderek vücutta vitamin, mineral ve öteki besin maddelerinin eksikliği ortaya çıkar. Özellikle demir, folik hamız ve B12 vitamini eksikliği kararında ayrı ayrı şiddetlerde ihtimalî anemi (anemi) en yoğun tanıdık bulgulardan biridir. D vitamini ve kalsiyum emilimi bozulur, kalsiyum seviyesinde azalma, mızrap erimeleri ve kırılmalar oluşur. A vitamini eksikliğine ilişkin rüyet bozuklukları, deri problemleri görülebilir. B vitamini türevlerinin eksikliğine ilişkin ise balans bozukluğu ve kalp kusurları denli asap sistemine ilişik sorunlar ortaya çıkabilir. K vitamini eksikliğine ilişkin pıhtılaşma bozuklukları ve kanamalar, sodyum, potasyum ve magnezyum denli elektrolitlerin eksikliğine ilişkin adale güçsüzlükleri, protein eksikliğine ilişkin göt ödemleri, muafiyet sisteminde zayıflama, ortaya çıkabilecek öteki bulgulardır."
"Glütensiz rejimde kozmetik ürünlere de özen edilmeli"
Çölyak hastalığında tedavinin temel noktasını disiplin bir glütensiz perhiz uygulanmasının oluşturduğuna özen çekici Prof. Dr. Göral, “Bu amaçla gluten içeren hububat ürünleri (buğday, algı ve çavdar) kullanılarak meydana getirilen besin maddeleri banko yenilmemelidir. Glütenle bulaşmamış yulaf tüketilebilir fakat çoğu kez ortamında buğday parçacıkları bulunabileceğinden, en azından hastalığın er dönemlerinde yulaf da yenmemelidir. Tüm göveri ve meyveler, bakliyatlar, sağ sert ve hazır para yağlar, yumurta, bal, reçel, sade türap şeker, zeytin, et, balık, tavuk, una batırılmamış konserve çeşitleri çölyak hastaları düşüncesince sakıncasız yiyeceklerdir. Glütensiz rejimde süt, et, balık, yumurta, sebze, mobilyasız baklagil, pirinç, mısır, kumpir denli ürünlerde saf gıdalara ehemmiyet verilmelidir. Okul ve dışarıda aşındırmak yerken tetik intihabat yapılmalıdır. Buğday unu, alengir darı unu ve düğü ununa özen edilmelidir. Buğday ekmeği adına darı ekmeği yenilebilir. 24 saatte alınabilecek glüten, 10 mgr'dan az olmalıdır. Etiketsiz besin tüketiminde çok tetik olunmalıdır. İlaçlar, kozmetik ürünleri, şampuan, kremler denli glüten içerikleri tarafından tetik kullanılmalıdır. Pişirme ve tedarik etabında sakıncasız gıdaların, glütenli gıdalarla bulaş olmamasına özen edilmelidir. Özellikle evde glütenli ve glütensiz gıdaların, birbirinden ayrı ve ırak saklanması önemlidir” ifadelerini kullandı.
"Hastalar fırının önünden bile geçmemeli"
Prof. Dr. Vedat Göral, çölyak hastalarına gönül rahatlığı tavsiyelerini şu biçimde sürdürdü: "Ağır çölyak hastalığı olanlar fırının önünden bile geçmemelidir. Yemek hazırlığı esnasında glütenli gıdalara değmiş yahut mülemma çatal, kaşık, süzgeç, sepici denli gereçler banko çölyaklı şahısların gıdalarına dokundurulmamalıdır. Mısır, pirinç, patates, nohut, mercimek, kestane, soya, fasulye, fındık denli gıdaları ve bu gıdalardan elde edilmiş un ve nişastaları yeğleme eylemek gerekmektedir. Ceviz, fındık denli kuruyemişler ile yemiş ve mobilyasız üzümü tagaddi zincirinden kalık etmemek önemlidir. Hazır tahsil edilen darı ekmeklerinin içerisine muaddel unların karışabileceği ihtimaline karşı, darı ekmeğini evde gerçekleştirmek elan sağlıklıdır. Glüten içermeyen bir diyetin uygulanması, alışılagelen beslenmeye uyarınca pahalı, çelim ve bunaltıcı olduğu için kesme kişileştirme konulmadan, bu cins bir diyetin uygulanması salık mektubu edilmemelidir. Günümüzde hâlâ deva tedavisi yoktur. Ancak, deva ve telkih ihya emekleri bitmeme etmektedir. Çölyak hastalığı sıfır kişilerin, glütensiz beslenmesi önerilmemektedir. Glüten bir proteindir, çölyak hastalığı olmadan glüten behemehâl alınmalıdır."
