Kocaeli
Karamürsel sepeti, ismini almış olduğu ilçede kestane ve fındık sahalarından örülüyor. Bölgede yetişen kiraz, erik ve zeytin üzere mahsulat toplandıktan sonradan zedelenmeden taşınması düşüncesince ağırlıklı adına çiftçilerin kullandığı sepet, eskisi derece taalluk görmüyor.
Daha aşırı hasat dönemlerinde çiftçiler kabilinden yeğleme edilen, Osmanlı çevrim kol ve filmlerinde aksesuar adına da makbul sepet, akıbet ustalarından 57 yaşındaki Muharrem Uzun'un becerikli ellerinde örülüyor.
İlçede hasır sepet, hezaren mobilya, ahşap masa ve iskemle satışı işleyen işletmelere pazarlanan Karamürsel sepeti başkaca genel ağ üstünden müşteri buluyor.
"Artık eskisi derece yapılmıyor"
Muharrem Uzun, AA muhabirine, mukaddema çabucak ilçenin rustik mahallelerinden Pazarköy'de sepet örüldüğünü söyledi.
Uzun, Karamürsel Belediyesinde iştirakçi adına çalışmış olduğu senelerde emektar Belediye Başkanı Özcan Özalgın'ın yönlendirmesiyle ustası Hasan Sümertaş'tan öğrenerek kısaca 30 senedir Karamürsel sepeti ördüğünü anlattı.
Sepetin özelliklerinden bahseden Uzun, "İçine konulmuş olan meyveleri taravetli tutuluyor ve ezilmiyor. Burada erik, kiraz olur; 6-8 kilo arası hasılat alır. Köylerde kullanılır. Artık eskisi derece yapılmadığı düşüncesince köylüler de plastik helke kullanıyor." diyerek konuştu.
Uzun, Karamürsel sepetinin adeta vakte direndiğini belirterek, "Çiftçiye fiyatlı geliyor. Sepetin fiyatı ortak yevmiyedir, vaktiyle köyümüzde ortak yevmiyeyle ortak sepet alınırdı. Bugün gündelik 250 lira, sepete 250 liralık dersen kimesne almaz. Çoğu da bunun düşüncesince yapmıyor. Fiyat fiyatlı geliyor. Artık yapılmıyor üzere ortak şey. Sadece görsel, lansman gayeli yapılıyor. Çeşitli kurslar düzenledik lakin yetersiz. Açılan kurslara hanımlar nazarıitibar gösteriyor, rical nazarıitibar göstermiyor." ifadelerini kullandı.
Günde ortak sepet örebildiğini dile getiren Uzun, "3-4 dalla ortak sepet örülüyor. Kullandığım biricik gereç bıçak, ortak de bıçağı bilemek düşüncesince eğe. Başka ortak malzemeye gerekseme yok." dedi.
Uzun, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğünün yardımı ile "Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcılığı" düşüncesince Kültür ve Turizm Bakanlığına başvuruda bulunduğunu, sürecin bitmeme ettiğini laflarına ekledi.
"Sepet müzesi kurmak istiyoruz"
İşletme sahibi Mehmet Ali Koygun da kültürel mirası yaşatmaya çalıştığını söyledi.
Kendisinin de ata mesleği sepetçiliği derinliğine seneler yaptığını demin ise satışını gerçekleştirdiğini tamlayan Koygun, çabucak Karamürsel sepeti değil, benzeşim el sanatlarını araştırarak hazırlamaya çalıştığını anlattı.
Koygun, Karamürsel sepetinin ününün Osmanlı'ya dayandığını dile getirerek, sepetin sağlıksız koniyi mail çeşidi nedeniyle ıvır zıvır görünmesine karşın açık ortak iç hacme ehil olduğunu, "Ufacık tefecik gördün de Karamürsel sepeti mi sandın?" lafının de buradan geldiğini kaydetti.
Türkiye'nin rastgele durumunda sepet örüldüğünü fakat araştırmalarında Karamürsel sepeti tekniğinde çalışacak eli uz bulamadıklarını tamlayan Koygun, "Türkiye'nin rastgele kısmını taradık; bu teknikte sepet ördürebilir, toy ustalar bulabilir, yaptırabilir miyiz diye. Başaramadık, yok. Bu sepetin hesabına çıkılır; hodri meydan. Hem devletimizde hem dünyada bu teknikte, bu sağlamlıkta ortak sepet örecek var ise yaptıralım." biçiminde konuştu.
Karamürsel sepetinin yaşatılmaya kadın kültürel ortak mahsul olduğuna dikkati çekici Koygun, şu şekilde bitmeme etti:
"Karamürsel'de 100 salname ortak lüp tadilatını yapıp, sepet müzesi kurmak istiyoruz. Hem çörek olacak bununla birlikte sepetlerin tanıtımı yapılacak. Yol kenarında adanmış alanları oluşturacağız. Bizim dükkanımız haricinde Karamürsel sepeti bulunduğunu düşünmüyorum. Diğer ürünlerimizin satışından dünyalık kazanıyoruz, eli uz ayakta dursun diyerek Karamürsel sepeti ürettiriyoruz. Meyvesini toplayacak dikici ortak sepet alıyor, 10-20 yıl kullanıyor."
Koygun, sepetin hediyelik yük adına da yeğleme edildiğini belirterek, "Bir bakıyorsun abajur oluyor, yanlardan iklim almış olduğu düşüncesince aşırı iyi kumpir soğan sepeti oluyor. Gazetelik, şemsiyelik, baş adına değerlendiriliyor." dedi.
