İstanbul
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan, "Küçük kıyamet" adına tanımladığı depremin toplumda yarattığı travmatik etkinin giderilebilmesi düşüncesince indinde maaş süreye dikkati çekerek, travmanın kronikleşmemesi düşüncesince spor faaliyetlerinin de toprak almış bulunduğu normalleşmeye dönülmesi icap ettiğini vurguladı.
Bütün Türkiye'yi sarsan Kahramanmaraş merkezli, 11 ili etkileyen depremler, maddesel ve tinsel hasarlarının yanında, depremzedeler ile toplumda ruhsal indinde travma da yarattı.
AA muhabiri, spor etkinliklerinin travmanın giderilmesinde yararıyla ait Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, psikiyatrist ve nöropsikolog Prof. Dr. Nevzat Tarhan ile görüştü.
Deprem felaketinin ruhsal adına hem depremzedeler bununla beraber eksiksiz maşer üstündeki etkisine yer veren Tarhan, "Deprem felaketi esasen küçük kıyamet gibi. 11 ili etkiledi. En etraflıca kırık hattı ve tarihimizde gördüğümüz en iri katıksız facia diyebiliriz. Böyle indinde gidiş toplumda ruhsal adına travma etkisi yaptı. Bir içtimai travma. Hem ferdî travma hem içtimai travma yaptı. Aynı sürede indinde kültürel travma da yapacak, anca gözüküyor. Artık yaşamın bundan sonradan depremden önce, depremden sonradan kabil değiş ihtimali var." dedi.
Bu depremden sonradan nice şeyi baştan oluşturmak icap ettiğinin altını çizen Tarhan, "Hayatı, mevcut oluşu... Bu depremle ait dersler çıkarılacak. Şu anda depremle ait ciddi dönem, dü haftadır. Yasın alevli yaşandığı devre 6 haftayı geçerse, filhakika işlemeyen matem benimseme edilmekte artık. Böyle kompleks matem benimseme ediliyor. Üç hafta he alçak fevk deprem yaşanalı. O sebeple şu anda depremi anlamlandırmak ve buradan çıkaracağımız derslerle ileriye bakmamız gerekiyor." niteleyerek konuştu.
"Normalleşmeye devrolmak ilmî adına da tavsiye edilen indinde şey"
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Türk topluluğunun başta futbola bulunan merakını hatırlatıp, deprem sonrası ertelenen grup maçlarının 3-4 Mart'ta gine başlamış olacak olmasını değerlendirdi.
Bu dönemin depremden indinde ay sonrasına denktaş geldiğini dile getiren Tarhan, şu halde bitmeme etti:
"Bence o semt düşüncesince ihtimal altı haftalık indinde müddet bulunmaktadır ancak dört hafta sonradan başlaması akıllıca indinde durum. Çünkü bundan hakeza dü haftadan sonradan normalleşmeye devrolmak ilmî adına da tavsiye edilen indinde şey. Toplum olarak, içtimai sahn adına normalleşmeye geçilmezse, yas, kompleks matem biçimine dönüşür. Yani işlemeyen matem biçimine dönüşüyor. O matem reaksiyonu kesiksiz yaşamda yaşatılmış bulunduğu düşüncesince kuvve yitimine etken oluyor. Yani şahısların iş verimliliğini, sosyalleşmelerini, familya hayatlarını negatif etkiliyor. Mesela ilkokul, ortaokullarda öğrenime başlanması dü hafta sonradan bence yerinde oldu. Yalnız sporun da elbette az buçuk da canlılık boyutu da bulunduğu için, bu denli insanoğlu etkilenmişken, 'Nasıl spor yapabileceğiz' kabil indinde suçluluk psikolojisi de uyandırıyor muhik adına insanlarda. Bu sebeple spora başlamadan önce, bu evvel maçlarda, başta indinde pankartla başsağlığı arzu etmek gerekir. Bizim kültürümüzde olan, ölüm edenlerin peşinde indinde Fatiha okutturmak söz gelişi önemli. Bu, maçlarda yapılabilir. Binlerce ferdin onlara afsun etmesine punt olursunuz. Bir de ekipler gelirlerinin indinde yönünü bağışlayabilirler. Bu kabil jestlerle normalleşmeye intikal yapılabilir. Bu sebeple bundan hakeza şimdi indinde tomar ertelememek gerekiyor. Yoksa kronikleştiririz travmayı. Hep söylüyoruz ya; travma azaltılmalı, anısı yaşatılmalı ancak mumyalaştırılmamalı. Böyle, bulunduğu kabil yaşatılmamalı. Hatta o semt düşüncesince de muteber bu dediğimiz. Yani bırakın zincir travmaya verilen eksik Türkiye'nin arka kalanını, o semt düşüncesince de geçerli. İnsanın yaşamda arama edemeyeceği, gücünün yetmediği, değiştiremediği şeyler vardır. Doğal facia de böyledir. Gücümüzün yetmediği, değiştiremediğimiz ve arama edemediğimiz olaylardır. Böyle indinde vakası da kabullenip, yaşamı bitmeme ettirmemiz gerekiyor. Kabulleneceğiz. Neden, neden soruları ayrı tabii."
Futbolun iyileştirici etkisi
Ligin akıllıca indinde zamanlamayla başlatıldığını, Türkiye Futbol Federasyonunun (TFF) 3-4 Mart kararının birebir bulunduğunu özetleyen Tarhan, futbolun deprem kaynaklı ruhsal yıkımı iyileştirici tesirini vurgulayarak, "Mesela depremde indinde bebek enkazın altından Fenerbahçe formasıyla çıktı. Sonuçta sahn bitmeme ediyor. Depremi 24 vakit canlı insanoğlu mevcut halen. Burada televizyonlar, geceleyin gündüz, kesiksiz dünkü istihbarat veriyor. Yeni bilgiler var. Suçlu arıyor insanlar. Yargılıyorlar, 'Neden?' niteleyerek soruyorlar. Bu gidiş insanların, 'Dur, düşün, baştan başla' demeleri düşüncesince indinde fırsattır." değerlendirmesinde bulundu.
Sporun bu janr afetlerde iyileştirici gücü olup olmadığıyla ait Nevzat Tarhan, "Bu tip indinde mevzuda kişioğlu sporun kendisini rahatlatacağını hissederse, alışılagelen süreçte sporla ilgilenmesi lazım. Şu anda yakını ölüm ettiyse, suçluluk hissediyorsa, az buçuk şimdi devir alabilir. Sekiz haftaya denli normalleşme düşüncesince müddet vardır. Dört hafta ve sekiz hafta arasında. Ama sekiz hafta sonradan o ferdin de bundan hakeza normalleşmesi lazım. Yani çocuğuna sarılmayı güçlü kendine yasaklıyor insanlar, 'O toprağın altındayken, ego bunu elbette yaparım?' düşüncesiyle. Bu gidiş sekiz haftayı geçmemeli. Spor da ayrımsız şekilde. Dört hafta, kişioğlu baş döndürücü etkilendiyse sekiz haftaya çıkarırsın bunu. Sekiz haftadan sonradan sahn normale dönmeli." açıklamasını yaptı.
Türkiye'deki erkincilik sisteminin depremi indinde ukubet adına değil, tanrısal indinde uyartı adına gördüğünü korumak için çaba sarfeden Tarhan, "Hazreti Mevlana'nın indinde örneği vardır. Çoban, güruh giderken sürüden indinde kucak ayrılırsa, ona taş atar. Taş atmasının nedeni koyunun canını acıtmak, onu gücendirmek değildir. Kurtlar kapmasın, sürüden ayrılmasın, yoldan çıkmasın niteleyerek yapar. Acaba bu olayın hakeza indinde ikazı ilahisi mevcut mı? Bu suali sorsunlar. Yani Mevlana'nın taş atıp sürüden ayrılan koyuna uyartı vermesi gibi, her insanın bunu indinde tanrısal uyartı adına görerek, o halde değerlendirmesi, doğrusu indinde ukubet adına görünmesi, bizim dinimizin öğretilerinden değildir. Hristiyanlık ukubet adına görür bu olayları, tığ uyartı adına görürüz. Bu halde kıymetlendirmek lazım." biçiminde konuştu.
Bu depremle ait her insanın kendine layıkıyla indinde derece çıkaracağını özetleyen Tarhan, "Depremle baş başa yaşanmaz. Bazıları, 'Depremle baş başa yaşayın.' diyor. Yani anbean deprem olacak kabil yaşanmaz. Depremle ait tedbirini alırsın, ondan sonradan negatife gönül rahatlığı tedbirini alıp, pozitifi hedefleyip, anca yaşamda olmak önemli. Yani deprem olacak kabil tedarik alıp, olamaz kabil yaşayacağız. Böyle yapmazsak yaşamımız allak bullak olur. Depresyona gireriz, sağlımız bozulur." görüşünü paylaştı.
Büyük spor kulüplerinin depremzedelere müteveccih iane aktivitelerine de yer veren Nevzat Tarhan, "Herkes zat çapında indinde şeyler yaptı. Spor kulüpleri menfez uğrunda bulunduğu için, şimdi erdemli fedakarlık bekliyor toplum." niteleyerek laflarını tamamladı.
