Leblebide Çorum, Denizli ve Kütahya ortada 'geleneksel' rakiplik sürüyor

Denizli

Türkiye'de nice yerde leblebi üretilse de coğrafi ayraç tescili mevcut üç biçim bulunan Çorum, Denizli'nin Serinhisar ve Kütahya'nın Tavşanlı ilçelerinin bu alandaki şirin rekabeti sürüyor.

Üretim yöntemi dair birbirinden önemsiz farklarla ayrışan üç merkez, kapasitelerini yıldan yıla artırarak emlak içi ve dışına leblebisiyle adından gır ettiriyor.

Türkiye'de "leblebi" denildiğinde geçmiş akla mevrut Çorum'un sokaklarında kısaca 300 senedir taravetli kebap leblebi kokusu az olmuyor.

Kentteki üreticilerce itinayla yetiştirilen nohut, usta ellerde kızgın sürecin arkası esna leblebiye dönüşüyor. Leblebiciler, koyu talebi karşılayabilmek düşüncesince ayrımlı illerden nohut tedbir ediyor.

Leblebi ocağından sınai sızgıt makinelerine derece muhtelif cihaz ve tekniklerle hazırlanmakta bulunan Çorum leblebisi, şehirde 40'tan birlikte tomar çeşidinin yanında leblebili ekmek, leblebi helvası, leblebi kebabı ve leblebili dondurmaya derece katı baş döndürücü yiyeceğin inşası dair esnafa esin deposu oldu.

Çorum'a gelenlerin almadan dönmediği, bambaşka şehirlere gidenlerinse behemehâl hediyelik adına götürmüş olduğu leblebi, kıvamı, yoğunluğu ve görüntüsüyle öne çıkıyor.

Çorum Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Naki Özkubat, AA muhabirine, şehirde 300 senedir leblebi üretildiğini söyledi.

Bu lezzetin giderek Çorum ile anılan birlikte bedel durumuna geldiğini dile getiren Özkubat, Çorum leblebisinin 2002 senesinde coğrafi işaretle tescillendiğini kaydetti.

Çorum leblebisine tadını alanda yetişen nohudun verdiğini özetleyen Özkubat, derinlemesine devam eden istihsal aşamalarının arkası esna tüketime amade bir duruma mevrut ürünün lezzetiyle ötekilerden farklılaştığını söyledi.

Özkubat, "Türkiye'nin zerrin altını leblebi, Çorum'un özelidir, güzelidir. Biz bu halde yorumluyoruz." dedi.

Çorum'dan ağırlıklı leblebi iktisap etmek kıl payı kebap atıştırmalık ihraç edildiğini tamlayan Özkubat, bu sene Çin ilkin iktisap etmek kıl payı Almanya, Hollanda ve Fas'a leblebi ihracatı yapıldığını laflarına ekledi.

Çorum'da 64 senedir leblebi kavuran Yaşar Bodur da Denizli'nin Serinhisar ilçesindeki üreticilerin leblebi yapmayı Çorumlu ustalardan öğrendiğini tez etti.

Bodur, "1972'de askerden geldiğimde Denizli'den yurttaşlar bana nohut getirip denettiler. 'Bu nohut leblebi olabilir mu?' sanarak sordular. 1972'den sonradan buralara Denizli'den, Tavşanlı'dan gelmiş, çalışmış, sanatı öğür birileri, bu işi sürdürüyor." ifadesini kullandı.

Leblebi üretiminin beceriklilik gerektirdiğinin altını çizen Bodur, "İyi birlikte bedel var ise hepsi cemaat çıkar. Böyle birlikte unvana nahak yere cemaat çıkmaya ister yok. 'Kimse nohudu leblebi yapamaz. Başka ilde imalat olmaz' iddiamız da yok. Çorum leblebisinin en iyisi bulunduğunu halkımız ölçüm etti, bu unvanı bizlere Türk ulusu veriyor." sanarak konuştu.

Bakır tavalardan mevrut lezzet

Leblebi üretiminin yapıldığı Kütahya'nın Tavşanlı ilçesi de coğrafi ayraç tescilini meydan ikinci biçim oldu. Tavşanlı leblebisi 2004 senesinde tescillendi.

Şeyh Murat Gazi'nin 1370-1390 yıllarında bulmuş olduğu nohudun ısıtılıp bekletilmesi yönteminin Tavşanlılı ustalarca uygulanmasıyla bugüne geldiği söylenti edilen Tavşanlı leblebisi, yılda kısaca 20 bin titrem üretiliyor ve 7 bin tona yakını evren pazarlarına gönderiliyor.

Tavşanlı'da leblebi üretip ihraç fail birlikte şirketin idare müesses başkanı bulunan Zeynel Korkmaz, AA muhabirine, ilçede leblebi üretiminin 1800'lü senelerde başladığını ve usta-çırak ilişkisiyle geliştiğini söyledi.

Özellikle Çukurköy Mahallesi'nde üretimi yayılmış bulunan leblebinin, Cumhuriyet'in geçmiş yıllarında İstanbul ilkin iktisap etmek kıl payı Marmara Bölgesi'ne ve mekân illere pazarlandığını tamlayan Korkmaz, leblebi yardımıyla alanda nohut üretiminin de arttığını kaydetti.

İlçedeki leblebi üretiminin birlikte boşluk gerilemesine karşın akıbet senelerde kurulan endüstri siteleriyle baştan toparlandığını özetleyen Korkmaz, arsıulusal ezgi ödüllerinin kazanılmasıyla Fransa, Almanya, Hollanda ve Orta Doğu pazarlarına da açıldıklarını söyledi.

Bu sene devletin sağlamış olduğu teşviklerle nohut teşrinievvel alanlarının arttığını tabir fail Korkmaz, leblebilik nohudun yemeklik nohuttan ayrımlı adına ateşe şimdi dayanabilen ve dolgun kabuklu bulunduğunu dile getirdi.

Nohudun süreli termik işlemlerin arkası esna 1-1,5 ay bekletildiğini, olgunlaştıktan sonradan akıbet termik işlemle sonuncu ürüne dönüştürüldüğünü tamlayan Korkmaz, bakır tavalarda meydana getirilen istihsal nedeniyle Tavşanlı leblebisinin şimdi içimli bulunduğunu savundu.

"Çorum'a da gönderiyoruz"

Leblebi üretiminde günce 115 tonluk kapasitesiyle Türkiye ve evren pazarlarında ehemmiyetli paya cemaat bulunan Denizli'nin Serinhisar ilçesinde ise kısaca 165 işletmede nohut kavruluyor.

Leblebisi 2010 senesinde tescillenen ilçedeki Seyfullah Hacı Müftüoğlu Leblebi İmalatçıları Küçük Sanayi Sitesi'nde kümelenen işletmeler, 40'a yaklaşan çeşitte istihsal yaparak kısaca 40 ülkeye dış satım gerçekleştiriyor.

Antalya ve Muğla denli gezim merkezlerine intikal güzergahında bulunması nedeniyle günce adanmış sayıları da mebzul efdal bulunan leblebi işletmeleri dünyaca maruf birlikte bellik iktisap etmek düşüncesince çalışıyor.

Denizli Ticaret Borsası Başkanı İbrahim Tefenlili, AA muhabirine, Serinhisar kazasının Türkiye leblebi üretiminin yüzdelik 80'ini gerçekleştirdiğini savundu.

Leblebi üretiminin ilçede kısaca 100 salname birlikte geleneğinin bulunduğunu özetleyen Tefenlili, piyasada ayrımlı istihsal bölgeleri ismi altında satışa verilen nice ürünün Serinhisar'da üretildiğini bildiklerini söyledi.

Serinhisarlı üreticilerin Çorum'da gitmek kıl payı de istihsal yaptığını korumak için çaba sarfeden Tefenlili şu halde konuştu:

"Çorum birlikte pazardır, önünden minimum 20 il geçiyor. Onun düşüncesince orada ağır açıdan birlikte alışveriş ve istihlak var. Orada perişan satılmış olduğu düşüncesince Çorum leblebisi bilinir. Biz de bundan erinçsiz değiliz, bilinsin. Çorum leblebisi olması ehemmiyetli değil ehemmiyetli bulunan dimdik birlikte ürünün satılmasıdır. Biz Serinhisar leblebicisi adına dimdik birlikte mahsul üretiyoruz ve onlara da gönderiyoruz. Onlar da pazarlıyorlar."

Leblebi üreticisi Musa Yılanlı da Serinhisar adına bugüne derece işin istihsal boyutunda kaldıklarını, birlikte tomar reklam yapmadıklarını belirterek "Çorum, reklam boyutunu baş döndürücü dobra icra ettiği düşüncesince ismen ön plana çıkıyor. Serinhisar kalite, istihsal ve evren pazarına servet irsal yönünde bu işin merkezi. Dünyada leblebi işiyle uğraşan tamamı ülkeler, şirketler bu işin merkezinin Denizli bulunduğunu biliyor." sanarak konuştu.