Ankara
ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) dünyanın en mütekâmil feza teleskobu "James Webb"in fırlatıcısı "Ariane 5" füzesinin müşterek numara ve ikinci basamak motorlarının iyileştirmesinin yapıldığı laboratuvarı kuran ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İskender Gökalp, acemi teleskopla mekân bilimi alanındaki teorilerin doğrulanıp doğrulanmayacağının heyecanla beklendiğini söyledi.
NASA, dünyanın en şişman feza teleskobu James Webb'i uzaya fırlattıTÜBİTAK'ın Lider Araştırmacılar Programı ile 2019'da Fransa'dan Türkiye'ye dönen İskender Gökalp, James Webb teleskobunun Güney Amerika'nın kuzeydoğu kıyısındaki Fransız Guyanası'ndan "Ariane 5" fırlatıcısı ile uzaya gönderilmesine bağlı AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Teleskobu uzaya irsal etmek düşüncesince müşterek fırlatıcı düzene İhtiyaç duyulduğunu dile getiren Gökalp, "Ariane 5 fırlatıcısının motorlarının dü değişik kademesinin optimizasyonunda etkin müşterek tane kol Fransa'da Orleans şehrinde kurduğum ICARE-CNRS laboratuvarı." ifadelerini kullandı.
Laboratuvarın Paris'teki "aerotermik" bölümünün 1950'lerin ortasında, Orleans'daki "yanma" bölümünün ise 1960'ların böylecene kurulduğunu tamlayan Gökalp, kendisinin de doktora sonrası 1980'lerin başlangıcında Orleans'daki laboratuvara geçtiğini, 2003 senesinde buradaki laboratuvarın müdürü bulunduğunu ve 2007'de dü kısmı birleştirerek ICARE-CNRS laboratuvarını kurduğunu anlattı.
Gökalp, bu fırlatıcılardaki yanma teknolojileri üstünde 30 senedir icraat yürüttüğünü bildirdi.
Bu laboratuvarın müdürlüğünü 2017'ye derece sürdürdüğünü aktaran Gökalp, "Dünyaca şöhretli Ar-Ge laboratuvarları biraz yıl süresince oluşan müşterek fenomen değil, 50-60 yıllık müşterek geçmişleri var." dedi.
NASA, dünyanın en şişman feza teleskobu James Webb'i uzaya fırlattıİlk fırlatmada füze havada infilak etmişti
1990'lardan itibaren Ariane 5'in biraz problemi bulunduğunu dile getiren Gökalp, bu fırlatıcının önceki uçuşunun 1996'da yapıldığını ve füzenin havada infilak ettiğini anlattı.
Gökalp, "Ben de esasta oradaydım bununla beraber televizyonda bu mevzuyu anlatırken patlama oldu. Dolayısıyla, o tarihlerden itibaren, alelhusus Almanya ile Fransa ortada başlamış bulunan eş icraat halen bitmeme ediyor. Fırlatıcının itkisini sağlayıcı yanma süreçleri ile ait mevzular sürekli çalışılıyor, mesail masaya yatırılıyor. 2002 senesinde da Ariane 5'in 517 mahdut uçuşu Atlantik Okyanusu'nda bitti. Bilimsel ve teknolojik tıkanıklıklar çözülünce henüz ahir fırlatmalarda katı müşterek sorunla karşılaşılmadı." niteleyerek konuştu.
Bilim dünyası acemi teleskoptan ne bekliyor?
Gökalp, eksperlik sektörünün James Webb teleskobunun fırlatma sistemlerindeki mahrukat ve yanma teknolojileri olduğuna ayraç ederek, ilim dünyasının bu teleskoptan beklentilerine bağlı şöyleki konuştu:
"İki gündüz evvela dünyanın en şişman ve en mütekâmil feza teleskobu James Webb'i uzaya uğurlayan füze motorlarının iyileştirilmesinde, yanma süreçlerinin optimizasyonunu sağlayıcı ve büyümesine katkıda bulunduğum ICARE-CNRS laboratuvarının şişman oranı var. Ben bu laboratuvarda 1983'ten itibaren çalıştım. 2003'lerden itibaren de başta İTÜ, ODTÜ, Marmara, Erciyes üniversitelerinden doktora ve doktora sonrası öğrencileri de alıp yetiştirdim. Bu sebeple fırlatma düşüncesince Ariane 5'in seçilmesinden enikonu mutluyuz."
Hubble Uzay Teleskobunun halefi namına tanıdık James Webb'in, Dünya'dan kestirmece 1,5 milyon kilometre mesafedeki yörüngeye kestirmece 1 ay sonradan yerleşmesinin beklendiğini vurgulayan Gökalp, şöyleki konuştu:
"Yeni teleskobun 2022'de önceki data ve görüntüleri toplamaya başlaması öngörülüyor. James Webb teleskobu anca müşterek yörüngeye oturacak ki dip feza kaynaklı kızılötesi erke sinyallerini şişman müşterek hassaslıkla belirleme yazar dünyaya gönderecek. Bu teleskop, Bing Bang (Büyük patlama) dediğimiz etabın oluşmasından itibaren mevrut ve o patlama dediğimiz vakalardan ortaya çıkan erke bilgisine ulaşılmasını sağlayacak. Hubble teleskobu, erke yılı açısından söylersek bu derece uzağa gidemedi, günümüzden 12,5 bilyon erke yılı geriye gidebildi. Şimdi ise James Webb ile 13,5 bilyon erke yılı geriye gidilebilecek. Yeni teleskopla zamanda, müşterek bilyon erke yılı henüz geriye gitmekten bahsediyoruz. Yani yıldız bilimi ve mekân bilimi sahalarına görülmemiş katkılarda bulunacak, evrenin, önceki galaksilerin elbette oluştuğu karşı bilgilere ulaşılacak. Bu manada aşırı aşkın önemli. Tabii bu bilgilere ulaşılması ve çözümleme edilmesi yıllar alacak. Nasıl ki Ay'dan getirilen parçalar hala inceleniyor, bu da onlar, ihtimal asırlar sürecek."
Bilim dünyası teorilerin doğruluğunu araştıracak
Yeni teleskopla etabın elbette oluştuğu, müşterek dünya mi yok ise biraz etabın mi bulunmuş olduğu üzere sorulara da karşılık aranacağını aktaran Gökalp, "Bilim dünyasının beklentisi, bu teleskobun bu sorulara karşılık verebilmesi. 10 bilyon dolarlık müşterek yatırımdan bahsediliyor, herhangi müşterek şeyi eklerseniz ihtimal 20-30 bilyon dolardır." dedi.
CERN'deki araştırmalara da yer veren Gökalp şöyleki konuştu:
"Parçacık fiziği bilgelik piyasası ile bu rasıt geliştirildi. Bilim dünyası mekân bilimi dalında mevcud teorilerin doğrulanıp doğrulanmayacağını bekliyor. Doğrulanabilmesi düşüncesince de bu acemi teleskoptan doğacak bilgilere gerekseme var, o sebeple hepsi heyecanla bekliyor. Kızılötesi dediğimiz ışıma fakat uzaydan izlenebiliyor. Bir de hassasiyetinin artırılması düşüncesince teleskobun soğutulması gerekiyor; Hubble bunu yapamıyor zira dünyaya henüz yakın. NASA'nın Avrupa ve Kanada Uzay ajanslarıyla eş çalışmasının ürünü bulunan James Webb teleskobu, şimdiye derece işlenmiş en şişman ve çelimli ilim observatuvar Hubble Uzay Teleskobunun halefi namına görülüyor. Uzay fırlatma teknolojilerinin gelişme göstermesi de insanlığın bu acemi serüvenini muhtemel kılan en ehemmiyetli unsurlardan müşterek tanesi."
