Hayalet ağlar çokluk kaplumbağalarına ahiret yolculuğu saçıyor

Ankara

Deniz kaplumbağalarının yaşamı, sonuç 70 yılda plastik atıklar, saha yağı sızıntıları, ısıl santrallerin yarattığı pislik ve global hava değişikliği zımnında yıldırma dibine girdi.

Balıkçıların, avlanırken kayalıklara takıldığı düşüncesince suda boşamak mecburiyetinde kalmış bulunduğu ağlar "hayalet ağ"lara dönüşürken, çokluk canlıları düşüncesince ahiret yolculuğu saçmaya bitmeme ediyor.

Uzun seneler akıntıyla arazi muhavvil ve önüne mevrut değme canlıyı avlayan fantom ağların, amme kurumları ve gönüllüler kabilinden toplansa da önüne geçilemiyor. Denizden çıkarılıp üstündeki geberik canlılara bakılınca tesirinin henüz da kesin görüldüğü fantom ağlar, plonjon turizmi düşüncesince de riziko barındırıyor.

Anadolu Ajansı (AA) muhabiri Muğla, Hatay, Adana, Antalya, İstanbul ve Rize'de değişik çevresel tetkikat tay tay arabası Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER), Samandağ Çevre Koruma ve Turizm Derneği (SAÇEVKO) ve Dünya Doğayı Koruma Vakfının (WWF) 2 salname verilerini derledi.

Projenin görselleri ise çokluk kaplumbağalarının analıkızlı sektörü bulunan Türkiye'nin en garp kıyısı İztuzu ve en şark noktası Samandağ sahili ortada Anadolu Ajansı (AA) fotoğraf muhabirleri Özge Elif Kızıl ve Şebnem Coşkun'un 4 ay devam eden çalışmasıyla pırtı dibine alındı.

Çekimler, denizlerin kadim canlıları çokluk kaplumbağalarının yaşamlarının çevresel kirlilikle değişik henüz kazalı birlikte geziye dönüşen yaşamlarını gözler önüne serdi.

DEKAMER'in sonuç dü salname verilerine göre, 231 geberik çokluk kaplumbağası Akdeniz sahillerine vurdu. Ayrıca DEKAMER'e iyileştirme düşüncesince getirilen 95 çokluk kaplumbağasının 56'sı denizsel bölgeye art dönerken, 39'u yaşamını kaybetti.

Balıkçılık faaliyetleri zımnında vurulan 26, çokluk taşıtı çarpması kararı 7, kasti yaralamalar ile 6 ve katıksız nedenlerle 18 çokluk kaplumbağası DEKAMER'e getirilerek rehabilitasyona alındı.

"Hayalet ağlar kaplumbağalar düşüncesince sorun"

Türkiye'de çokluk kaplumbağaları düşüncesince nice sivil polis polis maşer kuruluşu kabilinden icraat yürütülüyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı Su Ürünleri Genel Müdürlüğü ile eş düzentileme fail WWF'nin faaliyetlerine değgin bilgiler aktaran, vakfın Türkiye Denizler ve Yaban Hayatı Program Müdürü Ayşe Oruç, alıngan çeşitler ortada arazi düzlük çokluk kaplumbağalarının balıkçı ağlarına yakalanmasının bu çeşitler düşüncesince şişman dava bulunduğunu dile getirdi.

"Balıkçılar çağ geçtikçe çokluk kaplumbağalarına hassasiyetle yaklaşıyor." diyen Oruç, Akdeniz havzasındaki alıngan çokluk canlılarına müteveccih sürdürülen Med Bycatch Projesi kapsamında, trol ağlar ve önemsiz ölçekli balıkçıların kullandığı ağların led lambalar kullanılarak, hedeflenmeyen türlerin ağlardan uzaklaştırılmasına değgin icraat yürüttüklerini kaydetti.

WWF'nin fantom ağlarla ait emekleri olduğunu, mevzuyla ait art transformasyon etabında kalımlı analizör elde etmek düşüncesince çalışmalara bitmeme ettiklerini tamlayan Oruç, şu detayları verdi:

"Bunlar baş döndürücü sıkıntılı işler. Denizin altında idman çetin ve hacısı hocası çalışamaz. Su altında o işi yapabilme eğitiminizin de olması gerekiyor. Çok şişman ağlar düşüncesince mukteza teknenizin, ekipmanınızın olması gerekiyor. Hayalet ağlarla ait yaygınlaştırmak istediğimiz fikirlerden birlikte tanesi 'hayalet ağlar ağı' kurulması. Yerel yönetimlerin behemehâl zarfında olması gerekiyor. Balıkçılık Su Ürünleri Genel Müdürlüğünün domestik birimleri işin zarfında ve kamudan müsaade almadan bu işleri yapamıyorsunuz. Yetkili kurumlardan sivil polis polis maşer kuruluşları birlikte ucundan tutabilir, bu ağların geliştirilmesine dayanaklık etmek olabilir."

J hile namına C olta

DEKAMER Başkanı Prof. Dr. Yakup Kaska da kaplumbağaların, balıkçılık faaliyetlerinin yapıldığı ortamda ağlara takılmamasını beklemenin baş döndürücü gibi olmadığını vurguladı.

Kaska, ağlara çokluk kaplumbağası takıldığında neler yapılması icap ettiğini balıkçılara anlattıklarını dile getirerek, "Balıkçılara, ağda yığılmış biçimde kaplumbağa gördüklerinde yaşamını kaybetti zannedip denize atmamalarını söylüyoruz. Kafası aşağıda, pöçük tarafı yukarıda olacak biçimde muz tanklara koymalarını ve bizlere elden salık vermelerini istiyoruz. Bu hayvanların şişman çoğunluğunu kurtarabiliyoruz ve bu yaptığımız en ehemmiyetli faaliyetlerden biri." dedi.

Kaska, balıkçıların oltalarını "J" biçiminde kullandıklarını ve bunların çokluk kaplumbağalarının ağzına henüz emeksiz takıldığını anlatarak, bu mevzuda bitirdikleri çalışmada "C" biçiminde ucu az buçuk henüz bükülmüş bulunan hile kullanımını tasarruf etmek istediklerini, bunların kaplumbağaların ağzına takılmayacağını söyledi.

Yeni birlikte infaz namına ağlara yeşil erke taktıklarını tamlayan Kaska, yeşil ışıkla çokluk kaplumbağalarını çokluk içerisinde uyararak, ağlara takılmalarının önüne geçmeye çalıştıklarını tabir etti.

Diğer birlikte dava da "misina"

DEKAMER Başkanı Yakup Kaska, çokluk kaplumbağalarının yaşamış bulunduğu problemlerden birinin de misina dolanması ve misina yutmaları olduğuna ayraç ederek, şayet misinaların ucunda kanca olmadan tedavilerinin henüz emeksiz bulunduğunu söyledi.

Kaska, kaplumbağaların yuttuğu misinaların ucunda hile iğnelerinin de olabildiğini, bu iğnelerin baş döndürücü önemsiz olması yerinde asidik tagaddi ile korozyona uğrayıp, midede çürüyüp gidebildiğini kaydetti.

Yakup Kaska, oltaların saplanması kararı misinanın bumbar düğümlenmesine sefer açması yerinde ise kaplumbağaların yaşamını kaybettiğini vurguladı.

Büyük oltaların kaplumbağalara takılması yerinde cerrahi harekât gerçekleştirmek mecburiyetinde kaldıklarına dikkati çekici Kaska, "Misinalar, kaplumbağalara şişman dokunca veriyor. Midenin madun kısmındaysa hayvana baş döndürücü birlikte tomar dokunca vereceğimiz düşüncesince engelleme etmiyoruz fakat aşındırmak borusu ve midenin baş kısmındaysa, iyi tarafa yahut sol tarafa yakınsa kasık alanından harekât yapılarak, kaplumbağayı oltadan kurtarıyoruz." ifadelerini kullandı.

Yakup Kaska, Eylül 2021'de Fethiye'de yurttaşlar kabilinden mevcut ve havza yaralanması ve misina yutması sayesinde otama dibine alınan, "Ufuk Duru" adı sunulan yeşil çokluk kaplumbağasının DEKAMER ekiplerince otama dibine alındığını anlattı.

Kaska, kaplumbağanın röntgeninde 7 kanca mevcut birlikte misina belirleme ettiklerini ve hepsi tedavilere karşın birlikte dü ay sonradan yaşamını yitirdiğini belirtti.

Deniz kaplumbağalarının yüzgeçleri kopartılıyor

Veteriner Koray Kabadayıoğulları da çokluk kaplumbağalarının balıkçı ağlarına takıldığında yüzgeçlerinin kopabildiğini yahut başta yüzgeçlerin koparılmaya çalışıldığını söyledi.

Kabadayıoğulları, Midas adlı 8-10 yaşında birlikte kaplumbağayı otama dibine aldıklarını gücün derinlemesine müddet yaşama tutunamadığını kaydederek, "Midas, bizlere ulaştığında üstünden baş döndürücü devir geçmişti ve yüzgeçlerinin fay uçları, kesildiğini gösteriyordu. Eğer birlikte misinaya dolanmış olsaydı yahut birlikte fantom ağa takılı olsaydı yüzgeç henüz aklık biçimde ampute evet ve kopardı. Maalesef Midas’ın dü ön yüzgeci koparılmıştı. Zaten gözünün de gitmiş olması onun çarpış aldığını gösteriyor." sanarak konuştu.

Turistler besliyor, havza pervaneleri dokunca veriyor

Uzmanlar, Akdeniz'in pert altındaki türlerinden çokluk kaplumbağalarının yaşamını tehlikeye atan birlikte gayrı unsurun ise havza pervaneleri olduğuna dikkati çekiyor.

Muğla'nın Ortaca ilçesine değgin Dalyan bölgesindeki geçek üstünde Dalyan Tekne Kooperatifine değgin tahminî 500 havza bulunuyor ve bu tekneler çağ içerisinde yüzlerce domestik ve ecnebi turisti ağırlıyor.

Tekne volta programlarda caretta caretta kumsalı namına da aşina İztuzu kumsalına geziler de yapılıyor. Yasaklanmasına karşın tuğra eklenen turistler, caretta carettaların baş döndürücü sevilmiş bulunduğu gökçe yengeçleri satın alarak onları bu yengeçlerle besliyor.

Kanalda gökçe yengeçleri aşındırmak düşüncesince birleşen caretta carettalar teknelerin pervanelerine takılarak yaralanıyor yahut ölüyor.

DEKAMER Başkanı Yakup Kaska, çokluk kaplumbağalarının bu denli havza ve hızlılık motorunun bulunduğu yerde yaralanmasının mübrem bulunduğunu vurguladı.

İztuzu sahiline mevrut turistlerin kaplumbağaları kıymetlendirmek istedikleri düşüncesince onları gökçe seretan ile beslemesiyle çokluk kaplumbağalarının adeta evcilleştirildiği uyarısını fail Kaska, şunların kaydetti:

"5-10 ekü kahve parası vererek sönümsüz o kaplumbağalar, teknelerin çevresinde dönerek dolaşmaya başlıyorlar ve hayvan bilimi da bu tagaddi sistemine alışınca, 'dün beni beslemiştin, bugün beni sebep beslemiyorsun' davranışıyla alanda yüzen kişilere önemsiz ısırıklar atmaya başlıyorlar. Biz, bundan dolayı izinli Bakanlık, Valilik gözetiminde de girişimlerde bulunarak, turistlere kaplumbağa ifşa etmek düşüncesince hizmetçi faaliyetlerini yasakladık. Ancak elbette hakeza alışkın bulunan kaplumbağaların elden katıksız tagaddi sürecine geçmediklerini de biliyoruz. Kaplumbağaları denizde kafeslerin içerisinde katıksız tagaddi sürecine naşir sara rehabilitasyonlarını sağlıyoruz."