Kayseri
Erciyes Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezinde (ERÜTAM) Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Abdullah Ulaş, AA muhabirine, evren nüfusunun gelişigüzel sene 80 milyon yöresinde arttığını, günce adına gıdaya ulaşılması düşüncesince bulunan istihsal miktarının yüzdelik 50 artırılması icap ettiğinin çalışmalarla ortaya konulduğunu söyledi.
Özellikle İç Anadolu Bölgesi'nde üretimin şişman çoğunluğunun kıraç bölgede gerçekleştirildiğini tamlayan Ulaş, "Kuraklığa dayanıklı, kurak bölgelerde efdal mahsul sağlayan genotipleri araştırıyoruz. Kontrollü hava odasında bunu gerçekleştiriyoruz, tarlaya indirmeden geçmişini bilmediğimiz genotipleri burada sınav ediyoruz." dedi.
Ulaş, şöyleki bitmeme etti:
"Burada 16 ayrımlı domates genotipi var, bütünü 3 ülkenin köylerinden, kasabalarından getirilmiş, bariz tozlanan türler olup, katiyen melez değiller. Bu domates genotiplerinin 6'sı Irak'tan, 4'ü Gana'dan ötekiler de Kayseri ve öbür yörelere dayalı genotipler. Kuraklık ve su derdi verimi düşürüyor. Bazı genotipler var, söz gelişi müşterek titrem su verirsiniz karşılığında dekara 5 titrem domates alırsınız. Bir de anca müşterek cins var ki müşterek titrem suya yanıt 10 titrem domates alabilirsiniz. Özellikle su kullanma etkinliği efdal bulunan genotipleri çelimsiz mütemadi ruhsal gerilim şartları altında belirleme etmeye çalışıyoruz. Çalışmalarımızı hidroponik dediğimiz topraksız adına yoğun su kültürü (DWC) yetiştirme ortamında, içerisine gıda çözeltisi verdiğimiz ortamda yürütüyoruz."
Ulaş, bitkilerin kökleri sebebiyle gıda elementlerini tek sınırlayıcı etmen yapılmaksızın sudan alabildiklerini, bunu toprakta yaptıklarında pH, kireç, toprağın suyu, nemi kabilinden nice unsurun araya girdiğini ancak bu yetiştirme boyunca gelişigüzel şeyi arama edebildiklerini söyledi.
Suyun boyunca kuraklık stresi oluştururken polimer yapıda müşterek bap kullandıklarını özetleyen Ulaş, "Kullanılan bu bap sebebiyle suyun ozmotik potansiyelini düşürüp bitkinin bünyesine su almasını engellemiş oluyoruz." diyerek konuştu.
Bitkilerin kökleri 3D tarayıcıda inceleniyor
Ulaş, bitkinin büyümesine, gelişmesine, varaka sayısına, asıl gelişimine ilişkin adına parametreleri belirlediklerini, bitkiyi kökleriyle hasat ettiklerini, asıl morfolojisine baktıklarını, hususi müşterek asıl tarama programı ve 3D tarayıcısı kullanarak bitkinin yapı bilimsel bütün özellikleriyle (kök uzunluğu, asıl çapı, asıl kütlesi ve çatallanması) dayalı verileri topladıklarını belirtti.
Elde edilen veriler sebebiyle ıslahçılar düşüncesince kuraklığa dayanabilen dünkü nebat türlerinin üretilmesi dair ön bilgelik topladıklarını dile getiren Ulaş, şunları kaydetti:
"Bitkinin fizyolojisine bakıyoruz, varaka alanına, fotosentez değerlerine, klorofil içeriğine bakıyoruz. Biyokimyasal niteliklerini bilmemiz gerekiyor. Bu sebeple yapraklarından misal alıyoruz, enzim değerlerine bakıyoruz. Daha sonraları bitkiyi hasat ediyoruz, bunları 70 derecede kurutuyoruz, mobilyasız örnekleri öğütüyoruz, içeriğindeki muazzam ve dar gıda elementi içeriklerine, bitkinin ne denli protein yaptığına bakıyoruz. Agronomik, fizyolojik, asıl yapı bilimsel ve biyokimyasal verileri elde ederek 'biz, 16 genotipi ruhsal gerilim koşullarında taradık ve bu türler boyunca şunlar beklenti var genotipler olup, kuraklık stresine dayanıklıdır.' diyebiliyoruz. Bu doktora emek harcaması 4 kademeli müşterek emek vermek olup, kuraklığa dayanıklılıkta öne çıkan, asıl morfolojisi baş döndürücü çelimli bulunan domates genotiplerini deneyli adına kullanıp, üstlerine sebzelerde ilkah tekniğiyle kuraklığa çerden çöpten bulunan domates kalemlerini aşılayacağız. Eğer çerden çöpten cins kökü çelimli bulunan cins üstünde baş döndürücü dobra gelişiyorsa ortaya koyduğumuz hipotezimiz sübvanse olacaktır."
Ulaş, kuraklığa dayanıklılığı muayyen domates genotiplerini müşterek ahir etapta ERÜTAM'a dayalı arazilerde su stresi altında randıman ve nitelik bakımdan sınav edeceklerini söyledi.
Doktora talebesi Mohammed Bello Adam da ülkesi Gana'da domates üretiminin baş döndürücü az olduğunu, bu sebeple yandaki ülkelerden mahsul ithal edildiğini belirtti.
Ülkesinde domates fiyatlarının baş döndürücü efdal bulunduğunu dile getiren Adam, bu sebeple tetkikat başarıyla sonuçlandığında ülkesinde kuraklığa dayanabilen bu domates genotiplerini kullanarak istihsal yapacağını tabir etti.
ERÜ Ziraat Fakültesi nebat fizyolojisi laboratuvarında henüz evvel marul, biber, ıspanak, diyabet hastalığı pancarı kabilinden türlerin de az suda verimleri sınav edilmişti.
