Samsun
Samsun'un Bafra, 19 Mayıs ve Alaçam ilçeleri sınırlarında bulunan, Kızılırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü alanın da içre arazi almış bulunduğu 56 bin hektar genişliğindeki Kızılırmak Deltası, Türkiye'nin ehemmiyetli sulak alanlarının başlangıcında geliyor.
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde arazi meydan ve 364 kuş çeşidine ev sahipliği yapan, kestirmece 140 kuş türünün ürediği Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti, huruç esnasında Karadeniz'i direkt aşan kuş türleri düşüncesince dirimsel ciddiyete cemaat olmasıyla öne çıkıyor.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ornitoloji Araştırma Merkezi'nde memur Doç. Dr. Kiraz Erciyas Yavuz, AA muhabirine, 2002 yılından bu yana deltadaki ıssız yaşamı ihya alanında Cernek Gölü kıyısında araştırı yürüttüklerini söyledi.
Türkiye'nin Karadeniz kıyısındaki en iri deltası bulunan Kızılırmak Deltası'nda halkalama çalışmalarıyla kuşların hayat döngüleri, huruç dinamikleri, konaklama süreleri, huruç stratejileri kabilinden bilgilere ulaşmayı amaçladıklarını özetleyen Yavuz, deltanın sene süresince ayrımlı kuş türlerine ev sahipliği yaptığını belirtti.
Kuşların huruç yolları, konaklama vakitleri ve Türkiye'nin kuş envanterinin belirlenmesinde açık müşterek data tabanı sağladıklarını vurgulayan Yavuz, mevsimlerin kayması zımnında kuş varlığının da değişmeye başladığını dile getirdi.
Küresel iklim değişikliği zımnında bitkilerin çiçeklenme, böceklerin ortaya çıkacak periyodunun değiştiğini aktaran Yavuz, "Bunların bütünü kuşların makul müşterek bölgede bulunma sebebinin değişmesine faktör oluyor. Habitatı, gıda bulabilirliği, tenasül takvimi değişiyor. Bütün bunlara ilişkin namına kuşların huruç takviminde farklılık gözleniyor, üremesi gecikebiliyor yada henüz er olabiliyor, huruç esnasında şişman ölümler olabiliyor." dedi.
Kızılırmak Deltası, esmer leyleğin bulunmaz kışlama sahalarından oldu
Yavuz, kuşların huruç takvimi ve stratejilerini değiştirdiğine ayraç ederek, laflarını şu halde sürdürdü:
"Kızılırmak Deltası'nda 20 sene ilkin sıfır kuş türlerinin bundan sonra kışı burada geçirmeye başladıklarını görüyoruz. Kara leylek bunlardan biri. Şu anda burada 50 yöresinde esmer leylek var. Artık esmer leyleğin devletimizde bulunmaz kışladığı alanlardan birisi burası. Diğer leyleklerden de bu zamanda deltada olmaması gerekirken görülebiliyor. Sonbaharda göçün ilkgüz sonu kabilinden bitmesini bekleriz fakat şerait ergonomik bulunduğu düşüncesince sarktığı oluyor. Bazı kamışçıl türlerin ilkbaharda henüz geç geldiğini görüyoruz. Deltada 70 denli geceleyin balıkçılı, aşırı sayıda rahip ötleğen bulunuyor. Kamışçıl mukallit, önemsiz sinekkapan kabilinden toprak kayması aşırı er mütemmim türlerin az henüz kasımın ilkin haftasına denli göçlerini bitmeme ettirdiğini görüyoruz. Bunların bütünü mevsimlerin kaymalarından encam geliyor."
"Ani hararet düşüşü zımnında huruç fail 10 bin kırlangıç Kızılırmak Deltası'nda temizlik oldu"
Mevsimsel iklim değişikliği zımnında anide iklim vakaları da meydana gelebildiğine, şok çabucak havanın efdal miktarda soğuyabildiğine dikkati çekici Yavuz, "Geçen sene 7 Mayıs'ta bunun kesinlikle müşterek görüngü bulunduğunu gördük. Hava sıcaklıkları aşırı aceleci halde geceleyin düştü, yağışlar başladı. Ani hararet düşüşü zımnında huruç fail 10 bin kırlangıcın Kızılırmak Deltası'nda temizlik bulunduğunu söyleyebilirim. Halkaladığımız ve devrisi çağ ölmüş bulduğumuz hayvanlarda müşterek gecede 3-4 gr. ciddiyet düşüşü yaşanmış. Dolayısıyla hipotermiden ölmüşler. Böyle şişman ölümleri aşırı henüz kesif göreceğiz." ifadelerini kullandı.
Artık bölgede sert budala göremediklerini, kuğuların sayısının da azaldığının altını çizen Yavuz, "Özellikle kuzeyde üreyen ve kışı henüz mutedil yerlerde buyurmak düşüncesince güneye nazil hayvanların felç nedenleri, yukarıdaki su yüzeylerinin camit olması. Su yüzeyleri donmadığı, yeteri kadar itici bulunmadığı düşüncesince güneye felç gereksinimi duymuyorlar." diyerek konuştu.
Yavuz, Türkiye genelindeki kuş türlerinin yüzdelik 70'ini de Kızılırmak Deltası'nda belirleme ettiklerini anlatarak, "Bir mevsimde 7-8 milyon kuş delta üstünden geçiyor fakat akıbet senelerde aceleci halde popülasyonda eksilme var." dedi.