Kısaltılan kelimeler, türetilen dünkü sözcükler ve ecnebi dillerden kısaltmalar kabilinden etkenler Türkçe'nin dil bilgisine giderek dokunca veriyor. Dicle Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Tanyıldız, görüşme dilinde dayanıklı ehemmiyet arz etmeyecek kısaltmaların ve hataların yazı diline geçtiğinde temelli duruma geldiğini tabir etti.
Dil eğitimine hassaten çevrenin baş döndürücü yardımı olduğuna yer veren Tanyıldız, “Dil eğitimi bebeklikten başlar. Ailede ana ve babanın konuşmuş bulunduğu dil, evladı besler. Aynı halde sokakta, mahallede ve arkadaşlarla kurulan temas, ferdin dil oluşumuna da katkıda bulunur. Benzer halde beşinci sınıf ve ortaokulda öğretmenlerin ferdin namına verdiği yetişek yardımıyla çocuğun dil eğitimi genişlemeye bitmeme eder” dedi.
Türkçenin akıllıcasına ve dobra kullanması düşüncesince İstanbul ağzının elleme bilinmesi gerektiğine aksan önleyen Tanyıldız, “Edebiyat hocaları şekilde bizler, İstanbul ağzını öğretmeye ve referans etmeye çalışıyoruz. Bunun nedeni de İstanbul ağzı hem Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi dilidir, bununla birlikte 100 yılları aşan birlikte anane bulunduğu düşüncesince sembolize edilmiş dobra birlikte ağızdır. O nedenden Türkçeyi dobra bahsetmek talip arkadaşlarımızın İstanbul ağzını elleme bilmeleri ve öğrenmeleri gerekir. Tabii bu mevzii ağızları ve domestik dilleri inkar ettiğimiz anlamına gelmez. Yani Diyarbakırlı birlikte gencimiz, Diyarbakır ağzının halis muhlis niteliklerini ayrıntısıyla bilebilir ve konuşabilir. Bunda yadırganacak rastgele birlikte nesne yoktur. Ama resmiyette İstanbul ağzı asal bulunduğu düşüncesince İstanbul ağzının konuşulması beklenir” ifadelerine arazi verdi.
Güzel konuşabilmek düşüncesince önceden ünlü işaret okunması icap ettiğini aktaran Tanyıldız, “Güzel Türkçe asar önümüze alacağız, onları ünlü birlikte halde okuduğumuz takdirde ağzımızın ve dilimizin de adım adım düzelmeye başladığını görebiliriz. Ve birlikte de baş döndürücü kıraat etmek gerekiyor. Kelime dünyası arttıkça tefekkür hızımız da artacak. Böylelikle seçeceğimiz kelimelerin de bediiyat seviyesi de kalık olacaktır” ifadelerinde bulundu.
“Yanlış beğenilen kelimeler yazı diline geçtiği devir temelli duruma geliyor”
Kelimelerin kusur telaffuz edilmesinin yazı diline geçmesiyle iş oluşabileceğine tabir fail Tanyıldız, “Modern çağda çoluk çocuk aceleci yaşıyor. Hızlı yaşamış bulunduğu düşüncesince de aceleci düşünüyor ve aceleci konuşuyor. Konuşma dilinde kelimelerin yuvarlanması birtakım harflerin yutulması sonuç aşama doğaldır. Bu yazı diline geçtiği devir iş olacaktır. Dolayısıyla görüşme dilinde ihtimal de keski içinde dayanıklı ehemmiyet arz etmeyecek o ıvır zıvır değersiz hatalar, yazı diline geçtiği devir temelli duruma geliyor” niteleyerek konuştu.
Kelime dünyasının değişimindeki en şişman etkenlerden birinin teknolojik gelişmeler bulunduğunu kail Tanyıldız, laflarını şöyleki tamamladı:
“Kelime dünyasının değişimindeki en şişman etkenlerden birisi de teknolojik gelişmelerdir. Dünya bundan böyle ıvır zıvır birlikte karye durumuna geldi. Her nesne birden yayılabiliyor. Bilgiye erişmek bundan böyle baş döndürücü kolay. Saniyeler içinde dünyanın öteki ucunda yaşanan birlikte hadiseyi simultane ekranlar yoluyla gözümüzün önüne getirebiliyoruz. Dolayısıyla bu genişliğinde hızlanmış birlikte devir içinde dilin acele mübadele ihtimali de enikonu kuvvetlidir.”
Muhammet Hüseyin İçli - Murat Başal