Bandırma'da 50 senedir haya dalının içerisinde mevcut iş kadını Özkan Zivane Irak hassaten iktisap etmek kabil Ortadoğu devletleri ve Türki cumhuriyetlere meydana getirilen haya ihracatı ile istihsal kalemlerindeki artışın haya fiyatlarını arttıran anne unsurlar bulunduğunu tabir etti. Arz ve istem dengesinin bozulması ile yumurtanın piyasada 80 kuruş ayrıca 1 liralara kadar yükseldiğini tamlayan Zivane, "Üretim ile istihlak ortada resmi müşterek kota olmadıkça maatteessüf bugüne dek haya tutarları düzenlenemedi. Bu biçimde giderse düzenlenemez de. Bir maliyet ölçüsü var. Üç haya müşterek kilogram düzen almış yer aldığı devir bu kasılma ayakta biçim yürüyebiliyor. Kazanması müstelzim parayı kazanabiliyor. Ama şu anda aşırı efdal denilen fiyatlarla fark 6 haya satıp müşterek kilogram düzen alabiliyorsunuz. Yumurta senelerdir ihtimal 50 senedir dış satım mevcut ise haya hariç gidiyorsa fiyatlar terfi etti ancak gitmiyorsa fiyatlar düştü. İçerideki tüketimin iki katı haya çıkıyorsa ve bunu dışarıya satamıyorsanız fiyatlar heyecan düşüşe geçiyor. Dışarıya satı yer aldığı devir anide yükseliyor. İçerideki istihsal ve tüketimin dengeye gelmedi geçişsiz ancak aşırı zor" dedi.
"Eskiden ıvır zıvır üreticiler vardı"
Yumurta sektöründen vaktiyle 3 bin - 5 bin skor istihsal karşıcı ıvır zıvır üreticilerin bulunduğunu ve bunların piyasaları regüle ettiğini tabir fail Zivane, "Her sene 10-20 pare ıvır zıvır yetiştirici piyasası bıraktı. Ama bunların piyasası bırakması ile mütenakıs efsanevi sayısına müşterek pare müşterek ad müşterek milyon efsanevi üretimi yaparak arttırma yaptı. Artık etraf büyüklerin eline geçti. Tesisler büyüdü. 1-3 ayrıca 5 milyon hayvandan oluşan tesisler var. Onlar da kıvançlı değil. Yatırdıkları paranın karşılığını alamıyorlar. Neden alamadıklarının nedeni de yok. Yumurta bugün 80 kuruş. Ama bu resmi rakam. Satılmadığı devir çiftlik çıkışı 60 kuruşa kadar inebiliyor. Satılması lazım, paraya dönmesi lazım. Aradaki fiyatlar efdal olunca komisyoncuların da rakamı efdal oluyor. Bugün 80 kuruşa alıp satan müşterek toptancı düşünün. Çiftlikten toptancı alacak. Toptancı pazarcıya verecek. En az iki el değiştiriyor. Markete, pazara gidene kadar minimum iki el değişiyor. 80 kuruşluk yumurtaya bu iki el yüzdelik 10'ar eder koyuyor. Bunun da önüne geçemiyorsun. Pazarcı yumurtayı önüne koyduğunda müşterek nesne kazanmadan satabilir mi? Bu kat deniyor ki, çiftlik çıkışı 60 kuruş ancak perakendede 1 lira. Bu maatteessüf çiftlikten pazara kendinden gitmiyor. En az iki el değiştiriyor. Maliyetine dönecek olursak gine 6 haya ile müşterek kilogram düzen alabiliyorsun. Yani bu istikrarsızlık senelerdir hakeza gidiyor" dedi.
"Çözüm düşüncesince istihsal ve istihlak dengelenmeli"
Yumurta dalının içerisinde bulunmuş yer aldığı durumun hal noktasının istihsal ve tüketimi dengelemekten geçtiğini tabir fail Özkan Zivane, "Yumurta dalının içerisinde bulunmuş yer aldığı bu hali halletmek düşüncesince istihsal ve istihlak dengelenmeli. O da müşterek birçok senede olacak müşterek nesne değil. Başlama ile durmanın ortada iki sene oynuyor. Biz yumurtadaki ihracatımızın yüzdelik 80'ini Irak'a yapıyoruz. 40-50 senedir da bu böyle. Irak 'ihtiyacım mevcut haya alıyorum' söylediği devir ağırbaşlı rakamlarda haya gidiyor ve haya tutarları kendini toparlıyor. Ama Irak yumurtaya doyup da 'ihtiyacım namevcut almıyorum' söylediği devir haya tutarları düşüyor. Zaman devir akıbet iki senedir hassaten pandemi az buçuk ihracatı etkiledi. Bir de haya elhak derinlemesine ömürlü müşterek nesne değil. Yazın 10 gün, kışın da 1 ay dayanır. Milyonlarca yumurtayı buzhaneye dolaba koyamazsınız. Tavuktan çıkan yumurtanın 1 hafta 10 devir süresince tüketilmesi lazım" diyerek konuştu.
İbrahim Aldemir
