Kayseri
Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünce (TAGEM) üretimi azalmış efsanevi ırklarının sayısı ve veriminin artırılması neredeyse 2011 senesinde şehirde uygulanmaya başlanan "Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Projesi"nde 74 müstahsil arazi alıyor.
İl ve kaymakamlık ekincilik orman müdürlükleri, Kayseri Damızlık Koyun Yetiştiricileri Birliği ve Erciyes Üniversitesi (ERÜ) iş birliğiyle sürdürülen projede müspet neticeler alınıyor.
Proje lideri, ERÜ Veteriner Fakültesi Zootekni Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Davut Bayram, AA muhabirine, semiz akrep kucak ırklarından Akkaraman koyunlarının dudaklarının yukarı kısmındaki dip yarıktan çevre merada, çayırda otlarken baş döndürücü elan derindeki otları yiyebildiklerini, dişilerinin 42-55 kilo ağırlığında olduğunu, erkeklerinin ise 85 kilograma derece çıkabildiğini söyledi.
Bu koyunların fut yapılarının dağlık kitleye makul olduğunu, bedava ferah incinme problemi yaşamadığını tabir fail Bayram, "Bizim ırklarımız görkemli ırklar. Yüzyıllar süresince seleksiyona editör kendisine gelmişler, birlikte yerde tıkanmışlar. Bundan sonrası düşüncesince de TAGEM'in projesi devreye girdi." dedi.
Projenin ilkin özellikle yetiştiricilere büyüklük çeşidinden sunulan dayanak noktası kendisine algılandığını tamlayan Bayram, "Aslında bu destek, yük tutmaya, ferment seçmemize ve ahir nesilde yetiştiriciler ortada paylaşılmasına müteveccih birlikte uygulama. Yetiştiricinin tuttuğu kayda ve söylediklerimize uymasına mal veriyoruz. Bu terviç değil, ödüllendirmedir." niteleyerek konuştu.
Bayram, bu ırkın hem yapakçı hem kasap aynı zamanda sütçü bulunduğunu aktararak, Kayseri'de projeye 18 bin kucak ve 900 koçun karışma edildiğini, yavruları da adisyona katıldığında kestirmece 40 bin efsanevi varlığından gır edilebileceğini anlattı.
Projenin amacına müteallik bilgelik sağlayan Bayram, şu şekilde konuştu:
"Islahtaki amaç, efsanevi sayısını artırmaktan fazla nitelikli efsanevi sayısını artırmak. Bunların yetiştiriciler çeşidinden ferment kendisine kullanılmasını yaygınlaştırmak. Akkaraman ırkında birlikte koyundan yılda 1,2 kuzu alınır, şu demek oluyor ki 100 koyununuz var ise iki canlı vaziyette bundan 120 kuzu katılması beklenir. Bunları düzelti kanalıyla artırmaya çalışıyoruz.
Akkaraman ırkında Türkiye çapında baktığımızda ikizlik payı 1,2'den 1,4'e çıktı. Kayseri'de ikizlik ve taayyüş gücü yönünde dobra neticeler almaya başladık. mesela 100 kuzumuz doğdu, sütten kesildikten sonraları 100 kuzudan kaçı yaşıyor, buna bakıyoruz. Önceleri taayyüş payı yüzdelik 80'lerdeydi, sonraları yüzdelik 85'e çıktı, şu an yüzdelik 92'lerdeyiz, yüzdelik 95'e çıkarmaya çalışıyoruz. Koçluklar işletmeler ortada mal aktarımı edilerek içki yakınlığı oluşmaması sağlanıyor, dünürlük ırak tutuluyor ve böylelikle gayrı işletmelerde de ürün yükseğe taşınıyor."
Veteriner doktor Kazım Demiral ise plan önceleri birlikte kuzunun tevellüt ağırlığının 3,5 kilo yöresinde olduğunu, şu an ise 4,5-5 kilo ortada değiştiğini, yetiştiricilerin hayvanlarını kitleye götürdüklerinde iri menfaat sağladıklarını kaydetti.
"Proje bizi bilinçlendirdi"
Talas ilçesine müteallik Başakpınar Mahallesi'nde kayadan oyma mağarada besicilik karşıcı ve projeden yararlanan Muammer Kılıçkaya da 5 senedir düzelti projesinde arazi aldığını söyledi.
Daha ilkin hayvanlarından ürün alamadığına dikkati çekici Kılıçkaya, şunları tabir etti:
"Dededen babadan gördüklerimizle hayvancılık yapıyorduk, şuurlu değildik. Proje bizi bilinçlendirdi. Projeye geçince ıslahın ne işe yaradığını öğrendik. Kuzuların birçoğunu 'çelerme' denilen hastalıktan kaybediyorduk. Bir sürüde doğan kuzulardan minimum 30-40 derece kaybımız oluyordu, şu an baş döndürücü eşsiz ahiret yolculuğu oluyor. Hayvanlarımız kaynak kendisine da hücre elan baş döndürücü seslenme ediyor. Her nesne kontrolümüz altında, gebeliğinden doğumuna kadar."
430 küçükbaş hayvanı mevcut Kılıçkaya, hayvanları elan baş döndürücü kitleye verdiğini, başkaca sürüsünü iyileştirdiği düşüncesince nice insana antrenörlük kuzu sattığını dile getirdi.